ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΑΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ

Σχολική πειθαρχία

H πειθαρχία μέσα στο Σχολείο αποτελεί το πιο σημαντικό και πολυσύνθετο πρόβλημα που απασχολεί τόσο εκπαιδευτικούς όσο και γονείς σε όλο το δυτικό κόσμο. Αναμφισβήτητα, είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα, ακόμα και για τους πιο έμπειρους ψυχοπαιδαγωγούς. Σε παλαιότερες εποχές όπως πριν 50 χρόνια πειθαρχία σήμαινε πλήρη υποταγή στο πνευματικό και πολιτικό κατεστημένο και έλλειψη διαλόγου.

Τί είναι όμως σήμερα η σχολική πειθαρχία; Ο όρος πειθαρχία στις μέρες μας είναι ένας όρος αμφιλεγόμενος, και πολυσήμαντος. Ασφαλώς πειθαρχία σε σημαίνει να συμφωνώ σε όλα με τον καθηγητή που διατυπώνει τις προσωπικές του τοποθετήσεις στο μάθημα π.χ. της Έκθεσης Ιδεών (Νεοελληνικής Γλώσσας); Ασφαλώς όχι. Πολύ περισσότερο με τις προσωπικές υπαρξιακές ή πολιτικές του τοποθετήσεις.  Το Δημοκρατικό Σχολείο που σήμερα είναι το ιδεώδες δεν είναι το αναρχικό Σχολείο. Οι Παιδαγωγικές θεωρίες για Σχολεία, χωρίς Πρόγραμμα, χωρίς Διοίκηση, χωρίς Δασκάλους έχουν ξεπεραστεί.

Η σχολική πειθαρχία είναι η κοινωνικά παραδεκτή συμπεριφορά προς την οποία πρέπει να συμμορφώνονται πρώτα οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς και έπειτα οι μαθητές, γιατί θεωρείται απαραίτητη για την επίτευξη των βασικών στόχων του Σχολείου και της κοινωνίας γενικότερα. Είναι η υπεύθυνη συμπεριφορά που αποτελεί έκφραση της αυτόνομης ηθικής ανάπτυξης και βούλησης του ανθρώπου. Η πειθαρχία αρχίζει από τη συμπεριφορά μέσα στην τάξη συνεχίζει στην αυλή και φυσικά ξεπερνάει τόσο το χρόνο λειτουργίας του Σχολείου όσο και τον τόπο. (Αν κτυπήσει για παράδειγμα εκτός Σχολείου κάποιον άλλο μαθητή αντιμετωπίζεται πειθαρχικά και από το Σχολείο του).

Πρωταρχικός στόχος του Σχολείου που έρχεται αντιμέτωπος με φαινόμενα απειθαρχίας και παραβατικής συμπεριφοράς πρέπει να είναι οι ξεκάθαροι κανόνες λειτουργίας στου Σχολείου[1], τους οποίους πληροφορούνται τόσο οι μαθητές, γονείς και εφαρμόζουν οι Διδάσκοντες.

Ο γονιός στην εφηβεία, την ηλικία της «φυσιολογικής ψύχωσης»

            Η εφηβική ηλικία είναι ένα πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Είναι μία ηλικία γεμάτη συναισθηματική αναστάτωση, εσωτερικές συγκρούσεις και διλήμματα. Είναι μία περίοδος μεταβατική όπου ο έφηβος για να καταλάβει τον εαυτό του απομακρύνεται από τον κόσμο των γονιών και προσπαθεί να κτίσει την ταυτότητά του αναζητώντας την ανεξαρτησία του. Ο κόσμος των συνομηλίκων και της παρέας σ’ αυτή την ηλικία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Σ’ αυτή την ηλικία συντελούνται οι μεγαλύτερες ψυχικές αλλαγές στον κόσμο του, που τον κάνουν ευάλωτο στο θυμό, τη διαμαρτυρία, τη βία, την παραβατική συμπεριφορά.

            Σ’ αυτά τη δύσκολη φάση χρειάζεται ο έφηβος τη σταθερότητα των γονιών του, την αγάπη, την ενθάρρυνση, τη φροντίδα. Τα περισσότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς μπορούν να λυθούν με τη συζήτηση και την ενεργητική ακρόαση, δηλαδή την κατανόηση των νέων. Αυτό βέβαια δε σημαίνει και τη δικαιολόγηση ή την ταύτιση τους με τα θέλω των εφήβων. Η συμβολή των γονέων στην πορεία για την ενηλικίωση είναι πολύ σημαντική. Σ’ αυτό βοηθάει και το συγκροτημένο οικογενειακό περιβάλλον και κανόνες και οι αρχές που έχουν όλα τα μέλη. Το να αναγκαστεί ο νέος να στηριχτεί μόνο στην παρέα των συνομηλίκων και να επηρεάζεται μόνο από αυτή, τον κάνει να αισθάνεται ανασφάλεια. Αντίθετα ο έφηβος αισθάνεται ανακούφιση και ασφάλεια όταν οι γονείς του έχουν άποψη και τον καθοδηγούν βασιζόμενοι σε σταθερές αρχές και αξίες.

            Χρειάζονται οι γονείς να βάζουν κανόνες και όρια για να διαμορφώσουν ευτυχισμένες και ανεξάρτητες προσωπικότητες στο μέλλον που θα αναλάβουν τις ευθύνες τους. Πρέπει να αποφεύγονται όμως οι ακρότητες. Οι πολλοί αυστηροί γονείς και οι αναποφάσιστοι και επιτρεπτικοί γονείς είναι το ίδιο επιβλαβείς για τους εφήβους. Άλλο τόσο βλαπτικοί για την ψυχολογία των εφήβων είναι οι γονείς που έχουν κακές σχέσεις μεταξύ τους. Το διαζύγιο δεν είναι πάντα καταστροφικό, εξαρτάται από την ποιότητα των σχέσεων. Αντίθετα είναι εξαιρετικά καταστροφική η «συμβατική συμβίωση» γονέων σε ένα σπίτι εφήβων.

            Καταλαβαίνω, γιατί είμαι και εγώ γονιός 3 εφήβων, πώς αισθάνονται κάποιοι γονείς που πληροφορούνται ότι ενδεχομένως τα παιδιά είτε εκδηλώνουν μια αποκλίνουσα συμπεριφορά (κάπνισμα, χρήση ουσιών, μικροκλοπές) είτε ενδεχομένως συμμετείχαν σε παράνομες, βίαιες και επικίνδυνες πράξεις. Αισθάνονται ότι βρίσκονται σε αδιέξοδο και αναζητούν απαντήσεις στα γιατί σε μένα; Γιατί σε μας. Ο πανικός και η υπερβολική αυστηρότητα δεν είναι καλοί σύμβουλοι. Το να θεωρήσουμε ότι κάποιες φορές οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις των εφήβων προκύπτουν επειδή δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να χειριστούν την εφηβική συμπεριφορά τους οι μεγαλύτεροι είναι μία καλή αρχή.

            Οι νέοι στην προσπάθειά τους να εκφράσουν την κριτική τους απέναντι στους θεσμούς, στην κοινωνία, στην πολιτική κάποιες φορές υιοθετούν πράξεις βίας γιατί δε βρίσκουν τρόπους να εκφράσουν το θυμό τους ή το αίσθημα αδικίας που νιώθουν. Αυτές οι πράξεις βίας μπορεί να είναι ακόμη και ενάντια στον εαυτό τους (χρήση επικίνδυνων ουσιών, επικίνδυνη οδήγηση μηχανής κ.α.).

            Ποιες όμως μπορεί να είναι οι σοβαρές περιπτώσεις απειθαρχίας στο Σχολείο; Η ανάρμοστη συμπεριφορά σε καθηγητές και μαθητές, το σκασιαρχείο, η πολλές και αδικαιολόγητες απουσίες, βία στους μαθητές ή τους εκπαιδευτικούς (λεκτική ή σωματική), οι βανδαλισμοί απέναντι στο σχολικό κτίριο, την επίπλωση ή τα εργαστήριά του η καταστροφή ιδιωτικής περιουσίας, η χρήση ουσιών (ναρκωτικά, αλκοόλ), οι κλοπές.

Γιατί όμως είναι βίαιοι και επιθετικοί οι έφηβοι;

·        Εσωτερική σύγχυση και αδυναμία να αντιμετωπίσουν την πολυπλοκότητα των προβλημάτων γύρω τους (οικογενειακών, οικονομικών, πολιτικών, εκπαιδευτικών).

·        Προβλήματα στις σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους (γονείς, εκπαιδευτικοί, φίλοι, συμμαθητές).

·        Η αβεβαιότητα της εφηβικής ηλικίας μαζί με κάποιες ματαιώσεις (αποτυχίες) προκαλούν εκρήξεις άγχους και θυμού.

·        Η επιθετικότητα στην εφηβεία είναι αρκετές φορές μια προσπάθεια να κερδίσουν περισσότερη προσοχή, το ενδιαφέρον, την αναγνώριση έστω και με λάθος τρόπο.

·        Η βία (λεκτική, ψυχολογική, σωματική) μέσα στην οικογένεια.

·        Κάποιες φορές η απόρριψή τους από τους εκπαιδευτικούς (αισθάνονται ως αποδιοπομπαίοι τράγοι), δηλαδή αν αισθάνονται περιθωριοποιημένοι.

·        Η αλληλεπίδραση, η παρέα και η συνένωση των «περιθωριακών μαθητών», που μπορεί να πάρει και τη μορφή «νεανικής συμμορίας».

·        Χαλαρή και ασταθής επίβλεψη από τους γονείς έλλειψη εποπτείας και κανόνων στην οικογένεια.

Η αντιμετώπιση της βίαιης ή παραβατικής συμπεριφοράς των εφήβων

Για να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα παραβατικής συμπεριφοράς που προκύπτουν ακόμη και στα καλύτερα Σχολεία (πιστέψτε με),  χρειάζεται η πλήρης συνεργασία Διεύθυνσης, Συλλόγου Καθηγητών, των γονέων (Σύλλογος Γονέων) όσο και  των μαθητών (15 μελή, πενταμελή). Χρειάζεται διάλογος μεταξύ των εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών για να πειστούν όλοι για τα οφέλη που παρέχει ένα πειθαρχημένο Σχολείο. Με την πειθώ οι παιδαγωγοί «υποχρεώνουν», κατά κάποιο τρόπο, τους μαθητές να φερθούν με την αντίστοιχη σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Αυτό σημαίνει συνέπεια στο Πρόγραμμα, στους λογικούς κανόνες, σεβασμό στα πρόσωπα όσο και στα άψυχα αντικείμενα του Σχολείου από όλους.

Επιπλέον, χρειάζεται, όλοι εμείς όταν εντοπίζουμε ενδείξεις παραβατικής συμπεριφοράς σε μαθητές δεν πρέπει να «στιγματίζουμε» τα παιδιά αυτά, θεωρώντας τα «προβληματικά» αλλά την ίδια τη συμπεριφορά.

Για παράδειγμα αν διαπιστώσουν γονείς και παιδαγωγοί ότι κάποιος νέος θέλει απλώς να τον προσέξουν με την «προκλητική» συμπεριφορά του καλό θα ήταν να εξηγήσουν στο μαθητή πως το ενδιαφέρον, η αγάπη και η αναγνώριση που τρέφουν για τον ίδιο είναι δεδομένα και πως η παραβατική συμπεριφορά προξενεί ανεπιθύμητα συναισθήματα και περιπλέκει τα πράγματα.

Στις περιπτώσεις, ωστόσο, όπου κρίνεται απολύτως αναγκαίο να τιμωρηθούν οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί (αλλά και οι γονείς) πρέπει να εξηγούν στους μαθητές, τους λόγους για τους οποίους τιμωρούνται και τί θα έπρεπε να κάνουν σωστά. Οι μαθητές δηλαδή πρέπει να καταλάβουν ότι τιμωρούνται μόνο για τη συγκεκριμένη συμπεριφορά και ότι μόλις αλλάξει την συμπεριφορά τους, θα ξανακερδίσουν την αναγνώριση και την αποδοχή. 

Οι «παραβατικοί» μαθητές, από την άλλη, έχουν ανάγκη της ψυχολογικής υποστήριξης, της κατανόησης και της αποδοχής από το οικογενειακό του περιβάλλον. Επομένως, χρέος της σχολικής κοινότητας είναι σε ανησυχητικές συμπεριφορές να ενημερώνονται οι γονείς και να τους ζητείται να εφαρμόζουν και αυτοί ένα μοντέλο συμπεριφοράς που θα αποτρέπει την απειθαρχία και την παραβατικότητα. Όταν διαπιστώνεται ότι υπάρχουν σοβαρά οικογενειακά προβλήματα, τα οποία ενδέχεται να προξενούν ή να επιτείνουν το πρόβλημα του μαθητού, καλό είναι να τους συστήνεται μια επίσκεψη σε έναν εξειδικευμένο ψυχοπαιδαγωγό ή σύμβουλο. Στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να επισκεφτούν και το Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων, ο οποίος έχει ως αντικείμενό του τη βραχεία ψυχολογική στήριξη της σχολικής κοινότητας (γονιών, μαθητών, εκπαιδευτικών). Ο ρόλος αυτών των υπηρεσιών συμβουλευτικής στήριξης είναι να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον ευνοϊκό για την εύρεση κατάλληλων λύσεων, ώστε να εφαρμοστούν οι κατάλληλες συμπεριφορές αντιμετώπισης.

Προσοχή θέλουμε πειθαρχημένους αλλά όχι υποταγμένους νέους

Κανείς δεν αμφισβητεί, ούτε καταργεί, την ελεύθερη σκέψη και δράση των μαθητών, πρέπει, όμως, να εποπτεύονται, από ώριμους και συνειδητοποιημένους παιδαγωγούς. Ο ρόλος των γονιών και εκπαιδευτικών, επομένως, είναι, από τη μια μεριά, η καλλιέργεια της ελεύθερης δράσης και της πρωτοβουλίας των ανηλίκων και, από την άλλη, η σαφής οριοθέτηση και κοινωνικοποίησή τους.

Άλλωστε τόσο η ελευθερία όσο και η δημοκρατία χρειάζονται νέους που να διεκδικούν τα δικαιώματά τους αλλά και που σέβονται και τα δικαιώματα των άλλων και κυρίως σέβονται κορυφαίους τους θεσμούς και κατακτήσεις όπως το Δημόσιο Σχολείο. Το Δημόσιο Σχολείο που μην ξεχνάμε δίνει ίσες ευκαιρίες σε φτωχούς και πλούσιους να σπουδάσουν και έτσι αμβλύνει το χάσμα των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων μεταξύ των μαθητών. Επίσης μην ξεχνάμε παρά τα πολλαπλά προβλήματά τους τα Δημόσια Σχολεία έχουν τις μεγαλύτερες επιτυχίες.

Η ευθύνη της γενιάς των γονέων για την «αγωγή» των εφήβων

            Η έλλειψη νοήματος ζωής, αξιών και προτύπων για τα οποία κατηγορείται συχνά η νέα γενιά είναι «αμαρτίες γονέων» για τα οποία πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να αναλάβουμε (συλλογικά και ατομικά) τις ευθύνες μας. Στην κατεύθυνση αυτή θα μας βοηθήσουν κάποιοι άλλοι γονείς που έχουν κάνει την αυτοκριτική τους και μάλιστα την έχουν δημοσιοποιήσει. Ας ξεκινήσουμε με τις σκέψεις της συγγραφέως Αθηνάς Κακούρη[2]:

«Είμαστε παιδιά που μεγαλώσαμε συγκατοικώντας με παππούδες και γιαγιάδες, ίσως ακόμη και με θείους και θειάδες, Τα άτομα αυτά κατείχαν κλιμακωτά και διαφοροποιημένες θέσεις ποικίλου κύρους. Αρχίζοντας από το δυσθεώρητο ύψος όπου έστεκε ο Θεός, η Πατρίδα και - σχεδόν μαζί τους- οι γονείς, ακολουθούσαν πρόσωπα τα οποία είχαν όλα το δικαίωμα να μας νουθετούν. Εξ αυτών μερικά είχαν επιπροσθέτως το δικαίωμα και να μας τιμωρούν.

Το αίσθημα της ασφάλειας, ο σεβασμός στον κόπο του άλλου- αυτό εμείς τότε το μαθαίναμε αυτομάτως. Οι δουλειές του σπιτιού δεν είχαν τελειωμό, οι εξωτερικές δουλειές επίσης. Οι γονείς δεν δίσταζαν να βάλουν τα παιδιά τους να βοηθήσουν- στις αγροτικές οικογένειες τα παιδιά δούλευαν σαν μεγάλοι και συχνά απάνθρωπα. Σήμερα ένα πλήθος πράγματα γίνονται άκοπα και ο καθημερινός μόχθος των γονιών καθόλου δεν υμνείται- δεν αναφέρεται καν στο παιδί - ούτε ακόμη περισσότερο του αναφέρεται ποτέ τίποτα για το τι χρωστάει στους γονείς του.

Το περίεργο είναι ότι κάτι μεταξύ δειλίας και αιδημοσύνης εμποδίζει τους γονείς να λένε πως και η καρδιά στεγνώνει ,πως γίνεται κι αυτή έρημη χώρα όταν δεν την ποτίζουν αισθήματα αγάπης και σεβασμού- και ανάμεσά τους ο σεβασμός στον κόπο του άλλου. Και πρώτα απ΄ όλα στον κόπο των γονιών τους.

Η αγάπη του Θεού, που τότε κανείς δεν διενοείτο να αμφισβητήσει, ακριβώς όπως και τα καθήκοντα προς την πατρίδα, το αίσθημα της ασφάλειας, η ποικιλία των χώρων, ο σεβασμός στον κόπο του γονιού, η συμμετοχή του κάθε μέλους της οικογένειας στον κοινό αγώνα για τον επιούσιο και για την κοινωνική εκτίμηση, η συνείδηση της ποικιλίας των ιεραρχιών στη ζωή και στην κοινωνία που τα παιδιά λάβαιναν εξαρχής, (όλα αυτά) ίσως μερικά άλλα μάς ετοίμαζαν καλύτερα για τον κόσμο που θα συναντούσαμε βγαίνοντας από τα σπίτια και τα σχολεία μας. Ρητό ή απόφθεγμα που να υποδηλώνει τα δικαιώματά μας δεν νομίζω να άκουσα ποτέ μου.

Εκείνες οι γενεές, αυτοί που βρέθηκαν μεταπολεμικά νέοι, αυτοί ήταν που με την άπειρη δουλειά τους έφεραν μια Ελλάδα όπου τα μισά χωριά ήταν καμένα, όπου δεν είχε απομείνει ούτε γέφυρα, ούτε λιμάνι, ούτε πλοίο, ούτε εργοστάσιο, ούτε καν μουλάρι, την έφεραν λοιπόν τη ρημαγμένη εκείνη Ελλάδα, την ξανάστησαν στα πόδια της…»

«... Σκέφτομαι πόσο τυχεροί σταθήκαμε εμείς, η γενεά μας. Στερηθήκαμε πολλά, αλλά όχι την αγωγή που με αγάπη μάς παρείχαν οι γονείς και οι δάσκαλοί μας και που τους το ανταποδώσαμε αποδεχόμενοι τις αρχές τους. Στα σημερινά παιδιά είπαν πως ο εαυτός τους είναι το κέντρο του κόσμου. Άρα αυτόν πρέπει ν΄ αγαπούν. Κι έτσι τώρα τα κακόμοιρα δεν αγαπούν τίποτε» [3].

Το πώς διαπαιδαγωγούνταν τα παιδιά στο παρελθόν από γονείς και δασκάλους σε σύγκριση με ισοπεδωτικό σήμερα, είναι μία εξήγηση για αρκετά αδιέξοδα της διαπαιδαγώγησης γονέων και εκπαιδευτικών σήμερα. Στο πρόσφατο άρθρο του Γιάννη Μαρίνου καταγράφηκαν οι γνώμες και άλλων δύο γονέων[4]:

Η αρχιτέκτων μηχανικός κυρία Τάνια Τογανίδου-Βαρδουλάκη (61 ετών) υπογραμμίζει μεταξύ άλλων: «Οι περισσότεροι γονείς της γενιάς μας, προσπαθώντας να δώσουμε στα παιδιά μας ό,τι εμείς στερηθήκαμε, κάναμε λάθη στην εκπαίδευσή τους παρέχοντας περισσότερες ελευθερίες απ΄ ό,τι έπρεπε. Τα παιδιά μας μεγάλωσαν μόνο με δικαιώματα. Οι υποχρεώσεις βάρυναν μόνο εμάς. Σε αντιστάθμισμα της συνεχούς υπενθύμισης που είχαν πολλοί από τους γονείς μας, για το πόση ευγνωμοσύνη και σεβασμό θα έπρεπε να έχουμε σε εκείνους που μας γέννησαν, δεν μιλήσαμε ποτέ γι΄ αυτό, ενώ θεωρήσαμε δεδομένο ότι θα δώσουμε όλα τα εφόδια στα παιδιά μας, ασχέτως αν είχαν ή όχι έφεση σε σπουδές. Ξεκινήσαμε το τρέξιμο σε φροντιστήρια και νομίζαμε ότι πληρώνοντας εξασφαλίζουμε τη μόρφωσή τους.

Η δημοκρατία από το πολίτευμα μεταπήδησε στην οικογένεια και εξίσωσε τα μέλη της, καταργώντας την ιεραρχία και σιγά-σιγά και τον σεβασμό. Προσπαθήσαμε να γίνουμε φίλοι με τα παιδιά μας, με αποτέλεσμα να χάσουμε τη διδακτική μας θέση. Τα παιδιά μας δεν ξέρουν τι θα πει “διεκδίκησις”, γιατί ποτέ δεν χρειάστηκε να διεκδικήσουν τίποτε. Τους δίνονταν όλα στο πιάτο, απηλλαγμένα από τις πολλές λεπτομέρειες, για να μην τα... κουράζουμε! Κυνηγήσαμε το χρήμα, τις θέσεις αργομισθίας στο Δημόσιο, πιέσαμε κόμματα για διορισμούς, ξεπουλήσαμε τα ιδανικά μας. Το “δε βαριέσαι”ή το “έτσι είναι η Ελλάδα” έγινε τρόπος ζωής όπου ξεχάσαμε τις στοιχειώδεις αρχές λειτουργίας της Δημοκρατίας. Η Δημοκρατία έγινε συνώνυμη της ασυδοσίας. Καιρός να διορθώσουμε εμείς οι ίδιοι το χάλι που δημιουργήσαμε».

Οι γονείς μπροστά σε φαινόμενα βίας και διαμαρτυρίας: Προτάσεις

1. Οι έφηβοι χρειάζονται αγάπη και όρια. Πρώτα απ’ όλα χρειάζονται μία μεγάλη αγκαλιά (κυριολεκτικά και μεταφορικά) χωρίς προϋποθέσεις για να αισθανθούν αποδεκτοί και αξιαγάπητοι. Ταυτόχρονα, όμως, χρειάζονται όρια και κανόνες που εφαρμόζονται με σταθερότητα από τους γονείς αλλά και διάκριση (να αλλάζουν με κοινή συμφωνία και όταν οι συνθήκες το απαιτούν).

2. Χρειάζεται διάλογος και συνεχής ανοικτή επικοινωνία του γονέα με τον εξεγερμένο έφηβο. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να ασκηθούμε στις δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης. Να μιλάμε λιγότερο, να αποφεύγουμε το κήρυγμα και κυρίως να ακούμε. Να κατανοούμε τα συναισθήματά του εφήβου (να μπαίνουμε στα παπούτσια του).

3. Να καταλαβαίνουμε το μήνυμα που κρύβεται πίσω από αυτά που μας λέει ο έφηβος και να του το καθρεφτίζουμε όχι να τον προκαλούμε ή να τον χαρακτηρίζουμε. Για παράδειγμα: «Τσακώθηκα πάλι με το Μαθηματικό, μ’ έχει βάλει στο μάτι. Δεν ξαναπάω σχολείο». Οι αντιδράσεις του γονιού θα μπορούσε να πάρει τις εξής μορφές:

• Πάλι τα ίδια. Τι έκανες πάλι;
• Χωρίς το σχολείο είσαι ένα τίποτα.
• Πάλι εκνευρισμένος ήρθες;
• Εμ, βέβαια, είσαι ικανός να τελειώσεις και τίποτα!
• Αυτοί οι καθηγητές, τα ίδια είχα κι εγώ…

·        Νιώθω, αισθάνομαι ότι πέρασες μια πολύ δύσκολη μέρα στο σχολείο. Θα ήθελες να κουβεντιάσουμε γι’ αυτό; (Ξεκινώντας με τον τρόπο αυτό ανοίγετε δρόμο στην επικοινωνία).

4. Σεβόμαστε την ελευθερία των νέων, τους ενθαρρύνουμε να αναπτύξουν πρωτοβουλίες και να κάνουν τις επιλογές τους αλλά τους καθιστούμε και υπεύθυνους γι’ αυτές. Ελέγχουμε αν τηρούν τα όρια της ελευθερίας ή θέτουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο. Την εποχή της εφηβείας που οι νέοι επηρεάζονται από την παρέα των συνομηλίκων φροντίζουμε να τηρούνται κάποιες αρχές και κανόνες στην οικογένεια (π.χ. ώρες επιστροφής στο σπίτι, έλεγχος για πιθανές κοπάνες στο Σχολείο ή απουσίες).

6. Παράλληλα δημιουργούμε ένα περιβάλλον φιλικό προς τα λάθη. Αξιοποιούμε τα λάθη και τις αποτυχίες γιατί μέσα από αυτές χτίζεται η  προσωπικότητα του εφήβου. Οι πράξεις τους έχουν συνέπειες θετικές και αρνητικές. Από τις αρνητικές συνέπειες της συμπεριφοράς τους, μπορούν να μάθουν πάρα πολλά όπως όλοι μας (που μάθαμε κυρίως από τα λάθη μας).

7. Όταν υπάρχει πρόβλημα συμπεριφοράς χαρακτηρίζουμε τη συμπεριφορά όχι τον ίδιο τον έφηβο. Άλλωστε να ξέρουμε ότι καμία πράξη του εφήβου δεν έχει οριστικό χαρακτήρα. Μπορεί όλα να αλλάξουν με προσπάθεια, συμπαράσταση κυρίως, όμως, συζήτηση και διάλογο.

8. Χρειάζονται αξίες και κυρίως νόημα ζωής: Σε μια εποχή κρίσεως θεσμών και αξιών, μεγάλων κοινωνικών ανακατατάξεων, όπως η σημερινή, χρειάζεται οι παιδαγωγοί, κυρίως οι γονείς να δώσουμε έμφαση στον να εμπνεύσουμε αξίες και να οχυρώσουμε την ψυχή τους με νόημα ζωής. Ό,τι θέλουμε να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας, χρειάζεται να το διαθέτουμε πρώτα εμείς στον εσωτερικό εξοπλισμό μας. Οι έφηβοι αναζητούν στους γονείς τους σταθερά πρότυπα ζωντάνιας, μαχητικότητας, εφευρετικότητας και αγάπης για τη ζωή.

---

[1]  Σε αυτό καλό είναι να βοηθάει και το κτίριο. Δυστυχώς στη συγκεκριμένη περίπτωση του Σχολείου αυτού δεν βοηθάει το σχολικό συγκρότημα. Υπάρχει δυσκολία να ελέγξει ο εφημερεύων στο διάλλειμα και λόγω των μεγάλων χώρων, λόγω της λειτουργίας του σε ενιαίο με το Γυμνάσιο (όπου συγκεντρώνονται πάνω από 700 μαθητές) της μεγάλης έκτασης των ελεύθερων χώρων. Υπάρχει όμως ταυτόχρονα πρόβλημα φύλαξης και κατά της νυκτερινές ώρες λόγω της μη περίφραξης του εσωτερικού χώρου και της απουσίας φύλακα και φωτισμού. Αποτέλεσμα είναι αρκετές φορές να γίνεται σε αίθουσες του Σχολείου ακόμη και χρήση ουσιών.

[2] Από το βιβλίο της συγγραφέως: Με τα χέρια σταυρωμένα. Το απόσπασμα λάβαμε από το σημείωμα του Γιάννη Μαρίνου στο Βήμα στις 31 Δεκεμβρίου 2010 με τίτλο Δώρα από το Παρελθόν.

[3] Είναι συνέχεια του προαναφερθέντος άρθρου και δημοσιεύτηκε στο Βήμα της Κυριακής στις 16 Ιανουαρίου 2011 με τον τίτλο Αμαρτίαι γονέων.

[4] Ο.π.